Jednym z podstawowych zadań statystyki publicznej, o których stanowi ustawa, jest zbieranie i gromadzenie danych statystycznych:

• od i o podmiotach gospodarki narodowej i ich działalności oraz
• od i o osobach fizycznych dotyczących ich życia i sytuacji
• ze wszystkich dostępnych źródeł, określonych szczegółowo w programie badań statystycznych statystyki publicznej albo w odrębnych ustawach m.in.
  • z badań pełnych, spisów powszechnych,
  • z badań prowadzonych metodami reprezentacyjnymi,
  • ze źródeł administracyjnych.

Program badań statystycznych statystyki publicznej jest to wykaz ustalający zakres tematyczny, przedmiotowy i podmiotowy badań statystycznych oraz związane z nim obowiązki.

Stosowane techniki przekazywania danych statystycznych:

• Internet (Portal Sprawozdawczy, poczta elektroniczna),
• wywiad bezpośredni (z wykorzystaniem formularza papierowego lub CAPI - wywiad rejestrowany na przenośnym urządzeniu elektronicznym),
• wywiad telefoniczny (tradycyjny lub CATI - wywiad telefoniczny wspomagany programem komputerowym).

Badania Ankietowe

Badania ankietowe

Od 2000 r. we wszystkich Urzędach Statystycznych istnieją wydziały, zajmujące się realizacją społecznych i rolniczych badań statystycznych poprzez sieć ankieterów terenowych.
Badania ankietowe realizowane są różnymi technikami, również takimi w których wykorzystywany jest nowoczesny sprzęt komputerowy.

CAPI - (od ang. Computer-Assisted Personal Interviewing)

Jest to wywiad osobisty ze wspomaganiem komputerowym. Bezpośredniemu kontaktowi ankietera z respondentem towarzyszy urządzenie przenośne, zaopatrzone w specjalistyczne oprogramowanie, wspomagające realizację wywiadu.

PAPI – (od ang. Paper and Pencil Interviewing)

Technika ta polega na przeprowadzeniu przez ankietera wywiadu z respondentem przy wykorzystaniu papierowego kwestionariusza.

CATI - (od ang. Computer-Assisted Telephone Interviewing)

To wywiad telefoniczny ze wspomaganiem komputerowym. Pozyskiwanie informacji od respondentów, odbywa się za pośrednictwem łączy telefonicznych i przy wykorzystaniu specjalistycznego oprogramowania komputerowego.

CAWI/CAII - (od ang. Computer-Assisted Web/Internet Interviewing)

Technika badawcza, w której ankieta internetowa nadzorowana jest przez system komputerowy. Pytania kwestionariuszowe pobierane są ze strony internetowej organizatora badania i przekazywane za pośrednictwem sieci do dowolnego punktu, w którym znajduje się respondent wraz z komputerem podłączonym do Internetu. Osoba badana w systemie CAWI/CAII, samodzielnie lub w asyście ankietera, odczytuje z ekranu treść pytań i udziela odpowiedzi, które rejestrowane są na docelowym serwerze.

Ankieterzy statystyki publicznej realizują różnorodne badania. Ze względu na częstotliwość przeprowadzania badania wyróżnia się:

badania stałe – realizowane w sposób ciągły, bez przerwy, np. badanie aktywności ekonomicznej ludności, badanie pogłowia bydła, owiec i drobiu oraz produkcji zwierzęcej, użytkowanie gruntów, badanie cen detalicznych towarów i usług konsumpcyjnych;

badania cykliczne – realizowane systematycznie, ponieważ istnieje potrzeba ciągłej obserwacji podstawowych dziedzin, procesów i zjawisk społeczno – gospodarczych; badania te są powtarzane cyklicznie w określonych odstępach czasu, np. badanie dotyczące kształcenia dorosłych, uczestnictwo Polaków w sporcie i rekreacji ruchowej, czy badanie zużycia paliw i energii w gospodarstwach domowy;

badania jednorazowe – realizowane w miarę potrzeb zbierania danych statystycznych o dziedzinie, zjawisku lub procesie, których statystyczna obserwacja cykliczna nie jest konieczna lub możliwa.

Wykaz wszystkich badań przewidzianych do realizacji w danym roku kalendarzowym umieszczony jest w załączniku do rozporządzenia Rady Ministrów w sprawie Programu Badań Statystycznych Statystyki Publicznej (PBSSP),

który jest uaktualniany corocznie, w miarę potrzeb odbiorców danych statystycznych.

Społeczne badania ankietowe są dobrowolne, prowadzone metodą reprezentacyjną.

Notowania cen oraz rolnicze badania ankietowe są obowiązkowe, przy czym w przypadku tych badań dobór próby jest celowy.

W przypadku dużego obciążenia badaniami istnieje możliwość zaangażowania pracowników, którzy na co dzień wykonujących pracę w biurze (tzw. ankieterów zmiennych).

Portal Sprawozdawczy

Od 1 stycznia 2009 roku Główny Urząd Statystyczny  wprowadził jako obowiązującą bezpieczną elektroniczną formę przekazywania danych statystycznych. Zgodnie z obowiązującym w danym roku programem badań statystycznych statystyki publicznej podmioty gospodarki narodowej, dla których został określony obowiązek sprawozdawczy powinny przekazywać dane w formie elektronicznej poprzez Portal Sprawozdawczy GUS. Zalogowanie się do Portalu Sprawozdawczego jest możliwe poprzez aktywowane wcześniej konto dla konkretnej jednostki sprawozdawczej. Po zalogowaniu na konto w Portalu Sprawozdawczym sprawozdawca otrzymuje dostęp do wszystkich formularzy, które w danym roku jest zobowiązany wypełnić.

Spisy Powszechne

Zarówno spis ludności i mieszkań, jak i spis rolny są badaniami obowiązkowymi, realizowanymi w oparciu o ustawy o spisach. Są to jednocześnie największe przedsięwzięcia statystyczne jakie podejmowane są  nie tylko w Polsce, ale i na całym świecie. Realizacja takich projektów wymaga pełnej mobilizacji, zarówno społeczeństwa jak i państwa.

Narodowy Spis Powszechny dostarcza najbardziej szczegółowych informacji o liczbie ludności, jej terytorialnym rozmieszczeniu, strukturze demograficzno–społecznej i zawodowej, a także o społeczno–ekonomicznej charakterystyce gospodarstw domowych i rodzin oraz o ich zasobach i warunkach mieszkaniowych na wszystkich szczeblach podziału terytorialnego kraju: ogólnokrajowym, regionalnym
i lokalnym.

Powszechny Spis Rolny został przeprowadzony w celu dostarczenia informacji z dziedziny rolnictwa w zakresie ogólnej charakterystyki gospodarstwa rolnego, użytkowania gruntów i powierzchnia zasiewów, zwierząt gospodarskich oraz ciągników, maszyn rolniczych i urządzeń, zużycie nawozów, a także pracujących w gospodarstwie rolnym, strukturze dochodów gospodarstwa rolnego, korzystania z programów wsparcia dla rolnictwa i metod produkcji rolniczej (wpływ rolnictwa na środowisko).

Źródła administracyjne

Organy administracji rządowej i jednostek samorządu terytorialnego, inne instytucje rządowe, organy prowadzące urzędowe rejestry i Narodowy Bank Polski nieodpłatnie przekazują służbom statystyki publicznej zgromadzone dane administracyjne w zakresie, formie i terminach określanych każdorazowo w programie badań statystycznych statystyki publicznej, w szczególności w formie wyciągów z rejestrów, kopii: zbiorów danych, zebranych deklaracji, dokumentów ewidencyjnych i innych formularzy urzędowych, wyników pomiarów, danych monitoringu środowiska oraz udostępniają dane z baz danych systemów informatycznych.

Zbiory danych administracyjnych pozyskane są z systemów centralnych, m.in.: Ministerstwa Finansów/urzędów skarbowych - systemu informacyjnego prowadzonego przez organy podatkowe; Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji - zbioru PESEL i centralnej ewidencji pojazdów CEP; Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa; Kasy Rolniczego Ubezpieczenia Społecznego; Narodowego Funduszu Zdrowia - Centralnego Wykazu Ubezpieczonych; Inspekcji Jakości Handlowej Artykułów Rolno-Spożywczych; Głównego Urzędu Geodezji i Kartografii - Państwowego rejestru granic oraz powierzchni jednostek podziału terytorialnego kraju i ortofotomapy dla obszaru Polski; oraz rozproszonych: urzędów marszałkowskich - Bazy Danych Obiektów Topograficznych; starostw powiatowych - ewidencji gruntów i budynków i systemów informacyjnych PUP; urzędów gmin - ewidencji podatkowej nieruchomości EPN i gminnych zbiorów meldunkowych.